Film "Let iznad kukavičjeg gnezda" premijerno je prikazan 19. novembra 1975. godine i brzo je postao jedan od najuticajnijih filmova u istoriji američke kinematografije.

U režiji Miloša Formana, a zasnovan na romanu Kena Kizija, film je ispričao priču koja prevazilazi prostor psihijatrijske ustanove i postao je univerzalna metafora za otpor autoritetu, strah od gubitka identiteta i borbu pojedinca protiv represivnog sistema.

Radnja prati Rendla Patrika Mekmerfija koga tumači Džek Nikolson, kriminalca koji, u pokušaju da izbegne zatvor, pretvara se da je mentalno bolestan kako bi bio prebačen u mentalnu ustanovu.

Ali njegova početna namera ubrzo se pretvara u pravi sukob sa institucijom, posebno sa glavnom sestrom Mildred Račed koju tumači Luiz Flečer, čija hladna kontrola nad pacijentima stvara sistem straha, tišine i poslušnosti.

Makmerfijeva pojava donosi dašak haosa, ali i slobode. Za pacijente koji godinama žive pod psihološkim pritiskom, on postaje simbol pobune, neko ko ih podseća da su ljudi, a ne eksperimenti. Izlasci, igre, šale i pokušaji vraćanja dostojanstva pretvaraju ga u vođu pacijenata.

Sa druge strane stoji sistem, koji se brani tihim, birokratskim nasiljem. Račed nije karikatura zla, već oličenje institucionalne represije: proračunat, nenasilan, ali potpuno nemilosrdan. Njihov sukob nije sukob između dve osobe, već sukob između dva sveta.

Džek Nikolson pruža jednu od najlegendarnijih izvedbi u istoriji filma: njegov Makmerfi je istovremeno buntovnik, manipulator, klovn, zaštitnik i tragični junak. Nikolsonova sposobnost da spoji humor i tugu ostavila je trajan trag na modernu kinematografiju.

Luiz Flečer je stvorila jednog od najstrašnijih zlikovaca u istoriji filma. Njena Retčed ne viče, ne preti, ne napada, ali ipak uspeva da slomi pacijente. Upravo ta uzdržanost je čini pretećom figurom.

Film se odlikuje nenametljivom, ali preciznom režijom Miloša Formana, koji izbegava melodramu i umesto toga gradi realističnu, gotovo dokumentarnu atmosferu. Ovo pojačava osećaj zatočeništva i nemoći.

"Let iznad kukavičjeg gnezda" postao je tek drugi film u istoriji koji je osvojio svih pet glavnih Oskara u kategorijama za najbolji film, režiju, glavnog glumca, glavnu glumicu i scenario.

Danas, film ostaje simbol otpora i podsetnik da najveće institucije mogu postati opasne kada prestanu da služe ljudima i počnu da služe sebi.

Njegovi motivi slobode, identiteta i borbe protiv nevidljivih oblika moći su danas podjednako relevantni kao što su bili 1975. godine.

IZVOR: N1 I FOTO: PRINTSCREEN

Pola veka od prvog prikazivanja kultnog filma "Let iznad kukavičjeg gnezda"